Aan het eind van dit hoofdstuk zit ik in Kupang dit verhaal te schrijven in een internetcafe zonder connectie. Behalve dat zware regenval hier veel dingen verstoort, is een van redenen dat zaken hier zo gemakkelijk verstoord worden, dat dit een van de uiteinden is van de Indonesische Republiek. De laatste twee dagen zorgen niet alleen voor uitval van het internet, maar ook van de watervoorziening (welliswaar tijdelijk) en zorgt voor een grotere toevoer van bruine drab zeewaarts vanuit de afwateringen van de stad. De stad ligt aan zee er is een echt zandstrand er zijn mooie, niet te hoge golven, er zijn kliffen die zeewaarts reiken. Verderop ziet de zee er helder blauw uit. Maar het strand is vervuild door de bruine drab en het vele afval en dit is ook Indonesie, het land van vele rijkdommen, met het rijke klimaat, waarschijnlijk een land van vele mogelijkheden, maar ongebruikt en verspild. Enige weken geleden las ik een hoopvol stuk van een poffessor die schreef over de natuurlijke rijkdommen en de mogelijkheden voor een betere welvaart voor alle Indonesiers en niet voor een enkeling.

Laat ik jullie eerst vertellen over het vorige hoofdstuk voordat ik alles vertel over Soe en de training die ik daar gegeven heb. 6 Januari vertrok ik vanuit Malang naar Semarang. Semarang komt weinig in toeristenboekjes voor en dat is terecht vanuit toeristisch oogpunt bekeken. Toch als je daar ooit terecht komt, is het een interessante stad om te zien, niet mooi laat dat duidelijk zijn. Mijn overnachtingen had ik geboekt in een hotel net buiten het centrum. Het oud koloniaal gebouw met hoge plafonds grote ruimtes en ook grote kamers, voorzien van granieten vloeren en oud bureautje zorgden voor een ouderwets gevoel. In het oude centrum zie je bij aankomst een oud Hollands stadsbeeld met monumentale gebouwen en enkele straatjes dieook ergens aan de maas zouden gebouwd kunnen zijn. Bij nadere bestudering blijkt dat deze koloniale geschiedenis aan het verbrokkelen is, buiten een enkele kerk, wordt er geen onderhoud gepleegd aan deze panden. Van veel panden staan alleen de gevels nog recht overeind en geven nog iets weer van de Hollandse koppigheid in de tropen, maar vele daken zijn ingestoord en nog enkele jaren en er is weinig meer over van deze Hollandse karaktertrek. Toch wordt er nog dankbaar gebruik gemaakt van deze panden; zij dienen nu als achterwand van de vele straatkraampjes. Andere beelden van de stad zijn de arme wijken waar de huizen tegen de heuvels op elkaar stutten en het nieuwe centrum met zijn hoogbouw en snelle uitstraling met de bekende grote schreeuwende lichtreclames. Semarang, wees dus niet geheel ongelukkig als je daar gedropt wordt.

Ik kwam niet voor deze beelden naar deze stad.

Ik ging naar Semarang om de roots van mijn moeder na te lopen. Zij heeft in deze stad geinterneerd gezeten en door allerlei binnenwegen te nemen vanaf het hotel stond ik toch nog vrij plotseling voor de ingang van de straat en de wijk waar het vroegere kamp was. In de oorlog was deze wijk door hekken afgezet en ingericht was als kamp. Ondanks dat niets in deze wijk herinnerd aan die tijd, is het feit dat ik hier rondloop een aangrijpende gebeurtenis voor mij. Op enige afstand ligt een oud klooster waar een oom van mij heeft gezeten als jochie in een mannenkamp, als je ouder was dan 12 ( later 10 jaar), werd je als jochie uit het vrouwenkamp gehaald want volgens de Japanse zeden ben je dan man.Het klooster was gesloten en stond in de steigers en aan het uiterlijk van het gebouw te zien, is dat ook hard nodig. De dag daarop heb ik het graf bezocht van de jongste zus van mijn moeder, als klein jochie heb ik ooit bedacht dat ik eens bij dat graf zou staan. Zij is 3 jaar en drie maanden geworden. Ik had het nummer van het graf, dus ik was geconcentreerd aan het zoeken en op het moment dat ik dichter bijkwam werd het steeds spannender tot ik ineens voor het graf stond. Dat was slikken. Het overlijden van dit meisje heeft veel betekent in het leven van mijn moeder en daar sta je dan te staren naar een tastbare familiegeschiedenis. Eenmaal op adem gekomen keek ik rond en zag dat zij omringd is door graven van andere kinderen. Het is schokkend om dat te zien en tegelijkertijd wel passend dat die kinderen elkaar 'gezelschap' houden. Nog schokkender is het besef dat dit geen eenmalige vreselijke gebeurtenis is en dat elke dag nieuwe graven waar zoveel verdriet begraven wordt, ontstaan.

Met enige moeite stapte ik over naar het volgende hoofdstuk, de training in Soe. Ik werd in Kupang opgehaald door mensen die verbonden zijn met school en de opdracht hadden mij keurig af te leveren bij het hotel en zo geschiedde. Nog niet droog uit de douche of er stonden al drie mensen op mij te wachten. Twee van hen zijn leraren Engels en zij wilden de plannen voor de komende dagen door spreken. Het was een geruststellende gedachte dat er meteen spijkers met koppen werden geslagen. De volgende dag, vrijdag werd ik opgepikt om de school te bezichtigen en de eerste voorbereidingen te doen. Er waren weinig leerlingen aanwezig, want er was, gisteren, een kerstviering geweest ( ja dat blijft maar doorgaan) en vandaag hoefde er alleen opgeruimd te worden. De afspraak was dat ik 30 leerkrachten in 3 dagen zou trainen. Ik had al gerekend om een verandering, dus ik had een ruime tijd genomen om hier te zijn, in totaal 10 dagen. De eerste verassing was dat er 46 leerkrachten getraind wilde worden. Omdat het plaats moest vinden van maandag tot en met vrijdag, een verdeling gemaakt van 2 maal 2 dagen en 1 gezamelijke dag. En maar meteen een programma op gemaakt. De volgende dag de volgende verassing. Nee geen 46 slecht 20 leerkrachten, konden getraind worden. Zij kregen de roosters niet rond. Oke. Alle voorwaarden doorgesproken en zo had ik de zondag vrij en werd ik enkele uren rondgeleid door de mooie omgeving van Soe. De waterval, de hutjes die waarschijnlijk in de tijd der Kaninafaten ook zo gebouwd werden, de krokodil, die vijf maanden geleden nog een man had aangevallen en een dierenpark met drie kooien, waarvan een leeg, een enorme kooi met een zielig aapje erin en een kooi met wat kakatoes. Stuk voor stuk hoogtepunten maar niets vergeleken met de slangenkuil waar ik de volgende dag in kwam. Het lokaal dat leeg en schoon opgeleverd zou worden, staat vol en is smerig. Het rapport waar in Bahasa het programma nader verklaard wordt was niet verspreid. De kledingvoorschrift was ook niet door gegeven, dus liepen sommige vrouwen in kokerrokken. Verzamelden we 1 ½ uur te laat en werd van mij verwacht dat ik eerst nog een speech ging houden. Gelukkig geef ik niet alleen de training, maar weet ik die ook nog wel eens toe te passen, dus Gronden-Centreren-Focussen. Het lukte me om de boel aan de gang te krijgen en weer een uur later ging de training in een schoon en leeg lokaal van start. Gelukkig hadden we 3 ½ dag voor de training gereserveerd. De volgende dag in een uitgebreide discussie dit na besproken en gehad over het verschil tussen gewoontes en traditie. Met de dag werd de groep enthousiaster en aan het eind van de training wisten alle leraren een probleem waar ze mee zaten op te noemen en hoe zij die dachten op te lossen. De grote gemene deler is: communicatie. Na deze dagen zijn ze het met elkaar over eens dat er ruimte moet zijn voor de beleving van de leerlingen en dat een andere benadering van lastige studenten mogelijk is. En met het laatste gedeelte in de damp van een waterval, is deze training (ik zeg het met enige terughoudendheid) i.i.g. wat betreft de leraren een succes.

En nu ben ik klaar voor het laatste hoofdstuk.